4. Parasieten

Deze oorzaakcategorie staat voor pathogene activiteit van parasieten. Tot de parasieten behoren alle micro-organismen, die zich ten koste van de gastheer voeden. Veel voorkomende parasieten zijn: platwormen (lint- en zuigwormen), rondwormen (spoel-, draad- en mijnwormen), waarvan de meest voorkomende Fasciolopsis Buskiï (zuigworm) is. Regelmatig voorkomende andere parasieten, die tot chronische klachten kunnen leiden zijn: Malaria, Dientamoebe Fragilis, Entamoebe Histolytica, Giardia Lamblia, Blastocystis Hominis, Cyclospora en Toxoplasmose (sporozoën).

Een parasiet is een organisme dat zich aan planten, dieren of mensen kan hechten. Zij zijn in het algemeen niet levensbedreigend maar veroorzaken wel klachten. Het woord parasiet is een verzamelnaam voor alle organismen die van andere organismen profiteren. Het is afgeleid van het woord parasitos dat mee-eter betekent. Eencellige parasieten nemen voedsel op uit de darm en eten goede darmbacteriën op. Er ontstaan klachten als de darmparasiet zich hecht aan de darmwand en er ontstekingachtige verschijnselen ontstaan. Door chronische ontstekingsreacties ontstaat zwelling van het darmslijmvlies waardoor de buik opzet en men zich ziek voelt. Er zijn meer dan zeventig parasieten die de mens kunnen besmetten. De darmparasiet die uit één cel bestaat noemt men protosoa en alle andere anderen (zoals wormen) worden voor het gemak vaak aangeduid als darmparasiet.

Vijf typen darmprotosoa:

Amoeben, de meest schadelijke is entamoebe histolytica die in Nederland weinig voorkomt.
Flagellaten (parasieten met zweepdraden). Een zweepdraadparasiet die in de dunne darm voorkomt is giardia lamblia. Een minder bekende zweepdraadparasiet is chilomastix mesnili.
Trilhaarparasieten leven in sloten en plassen. De voornaamste soort die bij mensen in de darm voorkomt en klachten kan geven is Balandidium coli.
Gistachtige darmparasieten. De enige voorkomende gistachtige darmparasiet is blastocystis hominis. In een aantal gevallen leidt blastocystis hominis tot gewrichtsklachten.
Sporidia. Tot de sporidia behoren parasieten die men zowel in de darm als binnen de darmcel kan aantreffen en die sterk verwant zijn aan de verwekker van toxoplasmose en malaria.

Klachten. Darmparasieten zorgen voor slijmtoename. Bovendien maken ze hormonen aan die de darm aanzetten tot versnelde reactie. Op deze manier ontstaat diarree. Ook eten zij nuttige darmbacteriën op. De aanwezigheid van darmparasieten geeft wisselende ontlasting, veelal brijig en buikpijn.

Malaria wordt veroorzaakt door plasmodium, een parasiet die de rode bloedcellen binnendringt. Toxoplasmose ontstaat door besmetting met de parasiet toxoplasmose gondii. Toxoplasmose is een parasitaire infectie die vooral gevaarlijk is voor ongeboren kinderen en kan leiden tot hersenbeschadiging, blindheid en epilepsie. In Nederland komt vooral het wormpje enterobius vermicularis voor waar ruim 10% van de kinderen mee besmet is.

Dientamoebe fragilis is in Nederland de meest voorkomende schadelijke dikke darm parasiet. Deze parasiet vormt geen cysten en is daardoor moeilijk microscopisch te ontdekken. Tegenwoordig is er een speciale TFT (triple faeces test) om microscopisch en via kleuring deze parasiet aan te tonen. Klachten die door deze parasiet veroorzaakt worden zijn buikpijn, misselijkheid, dunne ontlasting en soms koorts. Volwassenen hebben lang niet altijd buikklachten en diarree maar hebben veelal vermoeidheid als voornaamste symptoom.

Giardia lambia is een darmparasiet die in de dunne darm huist en in Nederland ook regelmatig voorkomt. Het is een beruchte darmparasiet en wordt wereldwijd erkend als oorzaak van diarree, ziekte en complicatie. Typerend zijn klachten in combinatie met bloedarmoede, diarree, huidklachten en allergieën.